1. Primaire gegevens:
Titel: De kroongetuige
Auteur: Maarten 't Hart
Jaar van uitgave: 1983
Aantal bladzijden: 212 bladzijden
Genre: Triller en Detective, Liefdesroman
2. Inhoud/ samenvatting:
Thomas Kuyper is onderzoeker en doet aan de universiteit onderzoek naar kannibalisme bij ratten. Hij is getrouwd met Leonie en ze hebben geen kinderen, omdat zij onvruchtbaar is. Wanneer Leonie een week bij haar moeder is, gaat Thomas uit met Jenny Fortuyn, op wie hij verliefd is. Na een kroegentocht wil ze niet met hem naar huis. Na een ruzie vlucht ze en verdwijnt spoorloos. Thomas wordt ervan beschuldigd Jenny vermoord te hebben. Hij zou haar aan de ratten gevoerd hebben. Een paar weken later wordt hij gearresteerd. Ondanks alle bewijs: de ratten, de getuigenis van de overbuurman en de kleren van Jenny die in zijn laboratorium gevonden zijn, blijft hij ontkennen en zwijgen. Leonie mag hem niet bezoeken, daarom schrijven ze brieven. Als dit verboden wordt gaat Leonie zelf op zoek naar de waarheid en schrijft de resultaten op in haar dagboek. Ze heeft onder andere een gesprek met Robert, de vriend van Jenny. In het laboratorium ontdekt ze een lijk op sterk water, maar dat verzwijgt ze tijdens het proces. Uit het laboratorium blijken veel drugs gestolen te zijn. Omdat Thomas' schuld niet kan bewezen worden, wordt hij vrijgesproken. Leonie is niet zo zeker van zijn onschuld en laat hem het lijk zien. Hierdoor wordt alles duidelijk, het lijk blijkt de vrouw van Robert te zijn. Robert was er, na de moord op zijn vrouw, met Jenny- verkleed als Roberts vrouw- vandoor gegaan. Ze hebben de gestolen drugs meegenomen. Op weg naar huis denkt Leonie weer aan het feit dat ze onvruchtbaar is. Door een bericht in de krant over de eerste reageerbuisbaby krijgt zij weer hoop.
3. De verdieping;
3.1 Tijdsverloop:
Het is eerst zomer (augustus - september) want het is warm en de studenten zijn de stad uit. Jenny verdwijnt in de nacht van 31 juli op 1 augustus. Later wordt het herfst en vallen de bladeren (oktober - november). Als de rechtszaak is, is het winter: er valt sneeuw en het is bijna Kerst (november – december). De vertelde tijd is dus vijf maanden. Het boek speelt zich verder af aan het begin van de jaren ’80 omdat er wordt gesproken over de angst voor en het protest tegen de atoombom.
3.2 Ruimte:
Het verhaal speelt zich af in een niet nader benoemde studentenstad met grachten en cafeetjes. Het laboratorium speelt natuurlijk een belangrijke rol: de proeven met ratten die Thomas doet, hebben iets gruwelijks waardoor je geneigd bent hem ervan te verdenken best iets met Jenny uitgespookt te kunnen hebben. Ook biedt het museum van het laboratorium gelegenheid tot het verstoppen van een lijk.
3.3 Wijze van vertellen:

Het verhaal wordt chronologisch verteld. Het eerste hoofdstuk heeft een ik-perspectief: Thomas vertelt. In hoofdstuk 2 schrijven Thomas en Leonie elkaar brieven. Het derde hoofdstuk heeft weer een ik-perspectief: Leonie schrijft in haar dagboek. Hoofdstuk 4 wordt ook weer door Leonie in het ik-perspectief verteld. Uiteindelijk is er dus sprake van een meervoudig perspectief.

3.4 Thema:

List, leugens en bedrog
'Ieder mens is voor de ander een raadsel, niemand kent iemand anders echt, ook niet de dichtstbijzijnde.' (Kralt 1989) Dat is de kern van de roman en zien we bij alle personages terug: Thomas bedriegt Leonie met Jenny. Vervolgens vertelt hij haar niet dat hij in verband gebracht wordt met haar verdwijning, maar Leonie is niet gek en komt er al snel zelf achter. Jenny bedriegt Thomas echter ook: zij is niet gek op Thomas maar op Robert en gebruikt Thomas alleen voor de medicijnen, drugs en voor een plek om het lijk te verstoppen. Ze liegt dat ze haar lunch zelf wil betalen; ze wil alleen Thomas' portemonnee vasthouden om zijn sleutels van het laboratorium eruit te stelen. Robert bedriegt zijn vrouw en vermoordt haar zelfs om er met Jenny vandoor te kunnen. Beiden misleiden de buurvrouw en de man die tegenover het laboratorium woont. Lambert bedriegt de zaak: hij is niet alleen gedreven om de dader te pakken, hij is ook zelf door Jenny gedumpt en kan zich waarschijnlijk goed in Thomas inleven. Later probeert hij achter Thomas' rug om Leonie te versieren. Leonie bedriegt zichzelf: ze houdt zichzelf lang voor dat ze zelf op onderzoek uitgaat om Thomas' onschuld te bewijzen maar uiteindelijk wil ze alleen weten of Jenny en hij met elkaar naar bed zijn geweest. Ze wil ook lang niet weten dat ze echt onvruchtbaar is en dat de manier waarop ze daar de laatste tijd mee omging, mede de oorzaak van Thomas' bedrog is. Uiteindelijk doorziet ze Thomas' en Lamberts bedrog maar ze denkt ook echt dat Thomas Jenny vermoord heeft. Daarmee zou je kunnen zeggen dat ze Thomas bedriegt: hij ging ervan uit dat zij hem echt kende en dat zij echt zou snappen dat hij onschuldig was. Het stelt hem teleur dat ze hem in staat echt een dergelijke moord te plegen.

3.5 Personages:

Thomas Kuyper: Farmacoloog, gepromoveerd, doet onderzoek bij ratten naar de relatie tussen honger en dorst en kannibalisme, getrouwd met Leonie maar voelt niets meer voor haar omdat de seks alleen een middel is om kinderen te krijgen. Om die reden kan hij erg lelijk tegen haar doen. Als hij wordt gearresteerd en besluit niets meer te zeggen, heeft hij het gevoel weer zichzelf te worden: ‘Het was net of ik in mijzelf verzonk, of ik, nu ik de schijn van vriendelijkheid niet meer hoefde op te houden, voor het eerst mijzelf kon zijn, en die ‘mijzelf’ beviel mij goed, dat was mijn oude, stoicijnse, koppige, in zichzelf gekeerde ik dat geen bindingen had met andere mensen, dat zonder verplichtingen, zonder sociaal gevoel, zonder hoop, zonder liefde, zonder medelijden leefde, maar dat wel gelukkig, wel kalm, wel vergenoegd was.’ (p. 62-63) Volgens Leonie is hij zacht en vriendelijk en geen binnenvetter. Hij is onhandig want hij struikelt altijd over de drempel van het laboratorium en kan bijvoorbeeld geen plaat opzetten.

Jenny Fortuyn: Mooi maar verlopen meisje, melkwit krulhaar, donkere ogen, versleten kleren, Thomas en Leonie vermoeden dat ze drugs spoot, gebruikte sowieso cocaïne, had lange zwarte nagels die ze voor de nacht van haar vermissing had afgeknipt, witte laarsjes, werkt in de Openbare Bibliotheek, heeft twee keer een abortus gehad. Mensen zeggen over Jenny dat met iedereen het bed indook die haar cocaïne kon geven en dat ze mensen gebruikte.

Leonie: Vrouw van Thomas (twaalf jaar getrouwd), Frans gestudeerd, heeft als hobby fotograferen, was vroeger mooi en onafhankelijk volgens Thomas, maar verlangt nu zodanig naar een kind dat ze hem alle lust ontneemt, golvend donkerbruin haar. Het ligt aan Leonie dat ze geen kinderen kunnen krijgen: zij is onvruchtbaar. Haar moeder raakte invalide toen ze geboren werd en haar vader ging ervandoor. Leonie is erg lief en zegt weinig tot niets terug als Thomas lelijk tegen haar doet. Ze is een huismus die graag naar muziek luistert. Ze is slim maar is het liefst thuis en doet het huishouden. Ze is echter alles behalve dom: ze is waakzaam en heeft meteen door dat Lambert geen nieuwe collega van Thomas is. Thomas zegt ook dat het nog nooit gelukt is om tegen haar te liegen. De huisgenote van Jenny vindt dat Leonie dezelfde oogopslag heeft als Jenny, ze doet haar aan Jenny denken en Jenny heeft ook een reproductie hangen van het blauwe vaasje van Chardin, die Leonie erg mooi vindt. Leonie baalt daarvan want ze haat Jenny. Als ze weet dat Jenny dood is, sluit ze zichzelf op in huis en geniet ze van het alleen zijn: ze ontdekt dat ze eigenlijk altijd goedgehumeurd is en best zonder anderen kan, ze wordt alleen mensenschuw.

3.6 Titel, ondertitel en motto:
Titel:

De titel wordt verklaard op pagina 144 in een citaat van Nietzsche: ‘Zijn niet de meeste huwelijken van dien aard dat men geen derde als kroongetuige wenst? En juist deze derde ontbreekt vrijwel nooit – het kind – en dat is meer dan een kroongetuige, namelijk de zondebok.’ Deze verklaring past dus bij de verhaallijn over de huwelijksproblemen. In de andere verhaallijn is meneer Sommig Mens de kroongetuige die ‘ontmaskerd’ wordt als hij zegt dat Thomas in een auto gestapt is en is weggereden. Leonie voelt zich dan een beetje beledigd, omdat zij zichzelf als de kroongetuige beschouwt. Zij weet immers waar Jenny’s lichaam verborgen is.

Motto:

Geen Motto
4. Keuzeopdracht:

Een kroongetuigen, dat ben jij

Of niet?

Je houdt jezelf schuldig

Voor iets wat je niet bent.

Je verzwijgt iets,

Maar dat is om hem te helpen.

Je bent het niet,

Je bent het echt niet.